ԱՀԿ-Ն ԿԱՆԽԱՏԵՍՈՒՄ Է ՔԱՂՑԿԵՂԻՑ ՓՐԿԵԼ 7 ՄԻԼԻՈՆ ՄԱՐԴՈՒ ԿՅԱՆՔ
2020-02-07«Victoria Health News»-ը ներկայացնում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) ՝ ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում քաղցկեղով հիվանդների համար բժշկական ծառայությունների որակը բարելավելու մասին զեկույցը:
Որևէ մեկի համար քաղցկեղը չպետք է դառնա մահվան դատավճիռ
Ըստ ԱՀԿ-ի, եթե ընթացիկ միտումները շարունակվեն, առաջիկա երկու տասնամյակների ընթացքում աշխարհում կդիտվի քաղցկեղի դեպքերի 60% աճ: Նոր դեպքերի ամենամեծ աճը (մոտավորապես 81%) կգրանցվի ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում, որտեղ կենսամակարդակը ներկայումս ամենացածրն է, քանի որ այս երկրները մինչև այժմ ստիպված են եղել կենտրոնանալ առողջության սահմանափակ ռեսուրսների վրա, վարակիչ հիվանդությունների դեմ պայքարի և մոր ու մանկան առողջության պահպանմանը, մինչդեռ առողջապահական ծառայությունները հագեցած չեն քաղցկեղի կանխարգելման, ախտորոշման և բուժման համար անհրաժեշտ միջոցներով:
2019 թ -ին բարձր եկամուտ ունեցող երկրների ավելի քան 90% -ը հայտնել են, որ քաղցկեղի դեմ պայքարի համապարփակ ծառայությունները հասանելի են եղել հանրային առողջապահության համակարգում, ինչը չի կարելի ասել ցածր եկամուտ ունեցող երկրների մասին, որոնց թիվը 15%-ից էլ պակաս է:
«Սա ահազանգ է բոլորիս համար` վերացնելու հարուստ և աղքատ երկրներում քաղցկեղի բուժման համար մատուցվող ծառայությունների որակների միջև անթույլատրելի այս տարբերությունը», - ասում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության գլխավոր տնօրենի օգնական, Համաշխարհային առողջապահական ծածկույթի վարակիչ և ոչ վարակիչ հիվանդությունների գծով գլխավոր տնօրենի օգնական դոկտոր Ռեն Մինգհույին: «Եթե մարդիկ հնարավորություն ունենան օգտվելու առաջնային բուժօգնության ծառայություններից, ապա քաղցկեղը հնարավոր կլինի վաղ հայտնաբերել և արդյունավետ բուժել: Քաղցկեղը չպետք է դառնա որևէ մեկի մահվան դատավճիռ»:
Աղքատ երկրներում հնարավոր է հասնել առաջընթացի
ԱՀԿ-ն և քաղցկեղի հետազոտությունների միջազգային գործակալությունը (IARC) երկու համակարգված զեկույց է ներկայացրել քաղցկեղի դեմ պայքարի համաշխարհային օրվա կապակցությամբ (փետրվարի 4-ին) ՝ քաղցկեղի վերահսկողության բարելավման հնարավոր ռազմավարությունների և ծրագրերի մշակման վերաբերյալ:
«Առնվազն 7 միլիոն մարդու կյանք հնարավոր կլինի փրկել հաջորդ տասնամյակում` յուրաքանչյուր երկրի իրավիճակն առավելագույնս ուսումնասիրելու և տարբեր շահագրգիռ կողմերի ուժերը մոբիլիզացնելու շնորհիվ», - ասում է ԱՀԿ Գլխավոր տնօրեն Թեդրոս Ադհանոմ Ղեբրիեսը:
Ինչպես կանխել քաղցկեղի նոր դեպքերը
Քաղցկեղի հետևանքով մահացությունների թիվը կրճատվել է: Բարձր եկամուտ ունեցող երկրները ներդրել են կանխարգելման, վաղ ախտորոշման և սքրինինգային ծրագրեր, որոնք արդյունավետ բուժման հետ միասին նպաստել են 2000-2015 թթ-ին վաղաժամ մահացության դեպքերի 20% -ով կրճատմանը, սակայն ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում այս թիվն ընդամենը 5%-է կազմում:
«Վեջին 50 տարիների ընթացքում հսկայական առաջընթաց է գրանցվել քաղցկեղի կանխարգելման և բուժման համար իրականացվող հետազոտությունների ոլորտում, - ասում է քաղցկեղի հետազոտությունների միջազգային գործակալության (IARC) տնօրեն դոկտոր Էլիզաբեթ Վայդերպասը:
ԱՀԿ-ն առանձնացնում է արդեն իսկ փորձված միջոցառումների լայն շրջանակ`քաղցկեղի նոր դեպքերը կանխելու համար:
Դրանք ներառում են՝
- ծխախոտի օգտագործման վերահսկողություն (քաղցկեղի մահվան 25%),
- հեպատիտ B- ի դեմ պատվաստումների անցկացում ՝ լյարդի քաղցկեղը կանխելու համար,
- արգանդի վզիկի քաղցկեղի կանխարգելում՝ HPV- ի դեմ պատվաստումների միջոցով,
- սքրինինգային հետազոտություններ և բուժում,
- քաղցկեղի դեմ պայքարի արդյունավետ միջոցների կիրառում, որոնք եկամտաբեր են և ապահովում են պալիատիվ խնամքի հասանելիություն, ներառյալ ցավազրկումները:
