Պրոֆեսոր Ռ. Յոլյանի անվան Արյունաբանական կենտրոնում առաջին անգամ իրականացվել է ոսկրածուծի ալոգեն փոխպատվաստում:
Առողջապահության փոխնախարար Գևորգ Սիմոնյանը, Յոլյանի անվան Արյունաբանական կենտրոնի տնօրեն Սամվել Դանիելյանը, իտալացի մասնագետ Լոուրենս Ֆոլկները և ոսկրածուծի փոխպատվաստման ծրագրի ղեկավար Կարեն Մելիքսեթյանը լրագրողներին ներկայացրեցին փոխպատվաստման արդյունքները:
Գևորգ Սիմոնյան՝ ՀՀ առողջապահության փոխնախարար
Սրանով մենք ՀՀ-ում 2 խնդիր ենք լուծելու: Նախ մեր քաղաքացիները, որոնք իրենց կյանքի ընթացքում կբախվեն նման առողջական խնդիրների, այլևս կարիք չեն ուենա մեկնելու արտերկիր և ծախսել բավականին մեծ գումարներ իրենց կյանքը փրկելու համար: Մյուսը՝ կզարգանա բժշկական տուրիզմը, որովհետև տեղական գնագոյացումը թույլ կտա միջազգային շուկայում բավականի մրցունակ լինել, և այն հիվադները, որոնք այս խնդիրն ունեն արտերկրում և բախվում են ֆինանսական խնդիրների՝ կկարողանան Հայաստանում էապես մատչելի ֆինասկան ծախսերով փրկել իրենց առողջությունը կամ կյանքը: Սա կխթանի նաև մեր բժշկագիտության զարգացմանը:
Սամվել Դանիելյան՝ Յոլյանի անվան Արյունաբանական կենտրոնի տնօրեն
Արյունաբանական բնագավառը որպես մասնագիտություն ընտրած յուրաքանչյուր մասնագետի համար՝ ոսկրածուծի փոխպատվաստումը գերագույն նպատակներից մեկն է լինում, որ իր երկրում, իր աշխատավայրում կարողանա անել ալոտրանսպլանտացիա: Սա տասնամյակների երազանք էր, որն իրականություն է դարձել: Եթե երկրի առողջապահական բնագավառը գնահատելու համար ձեզ դիմեն և դուք պատասխանեք, որ կատարվում է ալոգեն փոխպատվաստում, սրանով ամեն ինչ ասված է՝ բնորոշելու երկրի առողջապահական իրավիճակը: Արյունաբանությունը և նրա տրանսպլտանացիոն բնագավառը համարվում է բժշկության լոկոմոտիվը: Այսինքն՝ լաբորատոր ծառայութունները, նորարարությունը, առաջատարությունը որոշվում է, թե որքան է կայացած արյունաբական կենտրոնի տվյալ հատվածը: Մեզ մոտ կարծես թե կայացավ: Սա ամիսների տքնաջան աշխատանքի արդյունք է, եթե չասեմ՝ տասնամյակների:
Արտասահմանից եկած երեխաների 10 դեպքի պայմանագիր ունենք, առաջին 2-ը վիրահատվել են, տրանսպլանտացիան անցել է հաջող, կրիտիկական առաջին փուլն անցել է և կարծում եմ, որ պիտի անցնենք հաջորդներին:
Լոուրենս Ֆոլկներ՝ իտալացի մասնագետ
Մի քանի տարի աշխատել ենք հայ բժիշկների հետ, որպեսզի կարողանանք իրականացնել այս տրանսպլանտացիան, մեկ դոնորից մյուսին: Պետք է ասեմ, որ հիմնական աշխատանքը արել են հայ բժիշկները, ես պարզապես խորհուրդներ եմ տվել: Փոխպատվաստումը շատ լավ է իրականացվել և ոչ մի բարդություններ տեղի չեն ունեցել: Համոզված եմ, որ բժիշկների այս թիմը դեռ շատ փոխպատվաստումներ կանի:
Կարեն Մելիքսեթյան ՝ Ոսկրածուծի փոխպատվաստման ծրագրի ղեկավար
Պացիենտներն ունեցել են մանգաղաձև բջջային անեմիա (սակավարյունություն): Մեկը Նիգերիայից է 5 տ., դոնորը եղել է զույգ քույրը, մյուսը՝ 1.8 տարեկան, Կամերունից, դոնորը 12 տ. եղբայրն է:
Առաջին փոխպատավաստումն իրականացվել է 5 տարեկան աղջնակին, հուլիսի 7-ին, 2-րդը՝ 1.8 տ. երեխային, հուլիսի 13-ին:
Մինչ փոխպատվաստումն իրականացնելը արվում է նախապատրաստական աշխատանք՝ բարձր դեղաչափային քիմոթերապիա (condition agreenals): Այն տևում է 18 օր: Պացիենտները 18 օր ստանում են դեղամիջոցներ և վերջին զրոերորդ օրը, երբ արդեն իրականացվում է փոխպատվաստումը, վիրասրահում անեսթեզիայի տակ մենք դոնորից վերցնում ենք ոսկրածուծի ցողունային բջիջները: Հավաքագրվել է մոտ 200 միլիլիտր ցողունային բջիջ, որը նույն օրը ներարկվել է երեխաներին: Երկուսի մոտ էլ փոխպատվաստման ընթացքում բարդություններ չեն առաջացել:
Մեծ աշխատանք ենք տարել դոկտոր Ֆոլկների հետ, որպեսզի դեղորայք ձեռքբերվի, նոր հետազոտության մեթոդներ ներդրվի: Դոկտոր Ֆոլկները ներկա է եղել հիմնական կարևոր ընթացքին, ոսկրածուծի հավաքագրումից մեկ շաբաթ առաջ եկել է և մնացել մինչև որ այդ արդյունքը մենք տեսանք:
Հուլիսի 27-ին առաջին պացիենտը դուրս է գրվել հիվանդանոցից, 2-րդը՝ մեկ շաբաթ անց դուրս կգրվի:
Մանգաղաձև բջջային անեմիայով հայերը գենետիկորեն չեն հիվանդանում: Այն հանդիպում է աֆրիկյան պետություններում, Հնդկաստանում և որոշ քանակ արաբական երկրներում: Այդ իսկ պատճառով, որևէ երկրում փոխպատվաստման ծրագրի մեկնարկի համար, սկսում են մանգաղաձև բջջային անեմիայի փոխպատվաստմամբ, քանի որ նմանատիպ հիվանդները համարվում են ցածր ռիսկի պացիենտներ:
Մեր նպատակն է անցնել արյան չարորակ հիվանդությունների ալոգեն փոխպատվաստմանը, որոնք հանդիպում են Հայաստանում:
Խոսելով արյան չարորակ և ոչ չարորակ հիվանդություններին, նշեմ, որ ոչ չարորակ ժառանգական հեմոլիտիկ անեմիաների տեսանկյունից Հայաստանում կա որոշ քանակ թալասեմիայով տառապող հիվանդներ: Նրանք մի քիչ ավելի բարդ հիվանդներ են, քան մանագաղաձև բջջային անեմիայով տառապողները, որովհետև իրենք անընդհատ արյան փոխներակումներ են ստանում, որը փոխպատվաստման տեսանկյունից այնքան էլ լավ չի և այնտեղ ավելի մեծ բարդություններ են ակնկալվում: Մյուսը, որը նույնպես համարվում է ոչ չարորակ, ապլաստիկ սակավարյունությունն է, որը շատ քիչ է հանդիպում ( տարեկան շատ փոքր թվեր են կազմում՝ թե մեծահասակների թե երեխաների մոտ):
Մյուս հիվանդները արյան չարորակ հիվանդություններն են. հիմնական ցուցումը սուր նեոպլաստային լեյկեմիան է, որը պետք է լինի մեր առաջին արյան չարորակ հիվանդությունը, որի դեպքում մենք կիրականացնեք արյան ալոգեն փոխպատվաստում: Այստեղ մեզ ավելի շատ ենթակառուցվածքային որոշակի ծառայություններ են պետք, որը պետք է ներդնենք:
Նշենք, որ ոսկրածուծի ալոգեն փոխպատվաստման արժեքը ԱՄՆ-ում 500 000 դոլար է, Ռուսաստանում և Բելառուսում 70 000-ից 100 000 դոլար, Հնդկաստանում 40 000-ից 50 000 դոլար:
Ինչպես նշեցին բանախոսները, Հայաստանում այն կլինի եռակի անգամ մատչելի: Հարցին, թե որ երկրի համեմատությամբ, ասացին, որ Հնդկաստանի:
Սակայն նշեցին նաև, որ միջին գինը կհաշվարկվի 10 պացիենտից հետո, որովհետև ծախսը տարբեր է՝ կախված հիվանդի տարիքից և քաշից (դեղորայքները հաշվարկվում են կիլոգրամ քաշով), որն ազդում է գնագոյացման վրա: