2021 թ-ին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) և մի շարք միջազգային կազմակերպություններ հաստատեցին, որ գոյություն ունի հետկովիդային համախտանիշ ախտորոշումը: Այսօր արդեն հիվանդությունների դասակարգման աղյուսակում ավելացվել է նոր կոդ՝ հետկովիդային համախտանիշ:
Ինչպես հասկանալ, որ ունեք հետկովիդային համախտանիշ, այս մասին «Victoria health news»-ը զրուցել է թերապևտ-սրտաբան Լամարա Մանուկյանի հետ:
Որքա՞ն է տևում հետկովիդային համախտանիշը
-Սուր կովիդը տևում է մինչև 4 շաբաթ, անկախ նրանից մարդը լավանում է 7, 10, թե 14 օրում: Սուր շրջանից հետո ձգձգվող կովիդն է, որը տևում է 1 ամսից մինչև 3 ամիս, այնուհետև 3 ամիս հետո մինչև ընդհուպ 1 տարի հետկովիդային շրջանն է, երբ լինում են բազմաթիվ գանգատներ և օրգան համակարգերի ախտահարումներ:
Մարդը կարող է լրիվ լավանալ, բացարձակապես գանգատ չունենալ և 3 ամիս հետո ընդհանուր թուլություն, հոգնածություն, հիշողության կորուստ ունենա:
Կովիդով վարակվածների 90 տոկոսն ունի հետկովիդային համախտանիշ՝ անկախ ծանրության ընթացքից: Ասեմ ավելին, հետկովիդային համախտանիշ ունենում են նաև այն մարդիկ, որոնք անախտանիշ են տարել կորոնավիրուսը:
Որո՞նք են հետկովիդային համախտանիշի ախտանշանները
-Հետկովիդային համախտանիշը շատ խիստ նվազեցնում է կյանքի որակը, ընկնում է աշխատունակությունը, մարդը չի կարողանում ինքն իր առօրյա խնդիրները լուծել՝ խանութ գնալ, կերակուր պատրաստել: Գոյություն ունի 55 հետկովիդյան ախտանիշ:
Առաջին տեղում է հետկովիդային ասթենիան, այսինքն՝ անբնական թուլությունը, որը չի համապատասխանում կատարած ֆիզիկական աշխատանքին: Մարդը կարող է առավոտյան արթնանալ և թուլություն զգալ, լինել անաշխատունակ: Այդ մարդիկ դժվարանում են նույնիսկ իրենց առօրյա գործունեությունը ծավալել: Դա անբացատրելի թուլություն է:
Երկրորդ տեղում են տարբեր հոգեհուզական խնդիրները՝ ընկճախտը և տագնապային համխտանիշը: Մարդը հիասթափված է, թույլ, չունի մոտիվացիա, վախերը դեռ մինչև հիմա հետապնդում են: Այստեղ պետք է հավելեմ, որ մեր հոգեհուզական դաշտին բացասաբար ազդեց նաև պատերազմը:
Շատերը գանգատվում են հիշողության կորստից: Ունենք նաև նոր համախտանիշ՝ մշուշոտ ուղեղ: Մարդը դժվար է կենտրոնանում, խոսելիս դժվարությամբ է բառեր ընտրում, դժվարանում է հաղորդակցվել, յուրացնել նոր նյութը, ընկալել դիմացինի խոսքը, առավել ևս, եթե դա ինտելեկտուալ զրույց է կամ ուսումնական պրոցես:
Շատ են սրտանոթային համակարգի հետկովիդային ախտահարումները՝ հետկյովիդային ինֆարկտները:
Լամարա Մանուկյանը նշեց, որ կովիդից հետո անպայման պետք է բժշկական միջամտություն, ինչպես դեղորայքային, այնպես էլ վերականգնողական: Բոլոր երկրներում ստեղծվել են հետկովիդային վերականգնողական կենտրոններ: Հայաստանն առայժմ չունի նման կենտրոն, բայց այն շատ կարևոր է: